معنی کلمه واژه

واژه

واژه مجموعهٔ حروفی که یک واحد را تشکیل دهند، «واژه» یا «کلمه» نام دارند. در

دستور زبان فارسی

، معمولاً کلمه را به نُه بخش تقسیم می کنند: اسم، صفت، عدد، کنایه، فعل، قید، حرف اضافه، حرف ربط، صوت.

«واژه» کوچک ترین شکل معنادار از حروف است، اگر بتواند به تنهایی به کار رود. برای نمونه، «-انه» در واژه هایی مانند مردانه، زنانه، مهربانانه، دارای معنی ویژهٔ خود است، ولی از آنجا که نمی توان آن را به تنهایی به کار برد، واژه نامیده نمی شود. بسیاری از واژه ها به بخش های کوچک تری بخش پذیرند که به آن ها

تکواژ

گفته می شود. تکواژ کوچکترین بخش کلمه است که در بسیاری از موارد یک کلمهٔ مستقل محسوب شده و در برخی موارد نیز کلمه به حساب نمی آید.

واژه (بانه)، روستایی از توابع بخش الوت شهرستان بانه در استان کردستان ایران است.

واژه ال (انگلیسی: The L Word) یک درام تلویزیونی آمریکایی/کانادایی است.

واژه باب روز (Buzzwords) یا واژه محبوب، به هر لغت یا اصطلاحی گفته می شود که برای یک دوره از زمان در بین کاربرانش خیلی محبوب و رایج می شود. واژگان باب روز عمدتاً از اصطلاحات فنی مشتق می شوند اما معنای فنی شان کم رنگ می شود و به دلیل کثرت استفاده، قابل درک و دارای کاربرد می شود. گاه ممکن است معنای فنی خود را هم حفظ کنند.

واژگان روز اغلب در قالب از صطلاحات تخصصی، سرواژه ها یا نوواژه ها پدیدار می شوند. نمونه هایی از لغات روزی که قبلاً در حوزه های کسب و کار برای مدتی محبوب بوده اند عبارتند از: شامل synergy, عمودی، پویا، سایبر و استراتژی. نمونه جملات محبوب دوره ای: "خارج از جعبه فکر کن".

گفته شده است که کسب و کارهای تجاری بدون به کارگیری واژگان باب روز نمی توانند به خوبی عمل کنند چرا که این لغات باعث درک زمینه تجاری در مخاطبان می شود.

اصطلاح buzz word اولین بار در سال ۱۹۴۶ به عنوان زبان عامیانه دانشجویی به کار رفت.

در تک واژشناسی و نحو، واژه بَست (به انگلیسی: Clitic) یک نوع تک واژ وابستهٔ دستوری فاقد تکیه است که در ساخت های بزرگ تر از واژه شرکت می کند و از نظر آوایی با پایهٔ خود یک واژهٔ واجی می سازد. واژهٔ واجی یک گروه یا ساخت نحوی است که از نظر آوایی همانند یک واژه تلفظ می شود، اما از نظر صرفی، نحوی و معنایی یک واژه به شمار نمی رود. واژه بست ها همچون وندها به یک میزبان نیاز دارند تا به آن بچسبند؛ ولی بر خلاف وندها جزئی از ساختمان واژه محسوب نمی شوند.

اگرچه واژه بست ها کوچک هستند، آن قدر پراهمیت هستند که افراد بسیاری بر اساس مطالعهٔ آنها دکترای زبان شناسی اخذ کرده اند. واژه بست ها به سه دستهٔ «پِی بست»، «پیش بست» و «میان بست» تقسیم می شوند.

واژه بست ها ازاین نظر که تکیه نمی گیرند و به تکواژ قبلیِ خود وابسته اند، به وندها شباهت دارند، اما تفاوت مهمشان در این است که برروی گروه ها اِعمال می شوند؛ یعنی ازنظر نحوی و معنایی وابسته به یک گروه نحوی هستند. ازجملهٔ این واژه بست ها می توان به نقش نمای اضافهٔ فارسی اشاره کرد که تنها در ساخت ترکیب اضافی کاربرد دارد و استفاده از آن در یک واژه (آن گونه که وندها کاربرد دارند) مستقلاً کاربردی ندارد.

«واژه ها به عنوان جنگ افزارها» تک آهنگی از هنرمند اهل بریتانیا، بردی است که در ۱۴ آوریل ۲۰۱۴ منتشر شد. این ترانه توسط بردی و رایان تدر نوشته شده و چهارمین تک آهنگ از آلبوم آتش درون است.

واژه پرداز به آن دسته از نرم افزارهای رایانه ای گفته می شود که برای نوشتن متون و یا ویرایش نوشته ها بکار می رود. برنامه های واژه پرداز توانایی های بسیار دیگری نیز بجز نوشتن در دسترس کاربر قرار می دهند، از جمله افزودن تصاویر به متن، وارسی و اصلاح املا، چاپ متن و جز اینها.

واژهٔ ترکیبی یا واژهٔ مرکب یا کلمهٔ مرکب یا کلمهٔ ترکیبی به واژه هایی گفته می شود که از ترکیب دو یا چند واژهٔ ساده یا مشتق تشکیل شده باشند، مانند: کتابخانه (کتاب خانه)، آشپزخانه، گلدان، گفت وگو (گفتگو).

واژهٔ ترکیبی اعم از «واژهٔ مرکب» و «واژهٔ مشتق» و «مشتق مرکب» است.

کلیدواژه (برنامه نویسی رایانه) به اینجا تغییرمسیر دارد.

در یک زبان رایانه، واژهٔ رزروشده یک یا تعدادی واژه هستند که نمی توانند به عنوان یک شناسانه مانند نام یک متغیر، تابع، یا برچسب مورد استفاده باشند. این یک تعریف مرتبط با نحو (سینتکس) است و یک واژه رزروشده ممکن است هیچ معنی ای نداشته باشد.

یک مفهوم بسیار نزدیک و مرتبط با آن، کلیدواژه است که دارای معنی ویژه در سمانتیک زبان است.

منظور از واژه سازی، می تواند یکی از موارد زیر باشد:

۱. ساختن واژه های نو بر اساس واژه های یک ریشه و یا عبارت ها با یاری قواعد و موازین معینی که در زبان پذیرفته شده اند.

پیوستن بن واژه با وند (کارگار، باعقل، بی ضرر، همکاری، نابرابری)

۲. یک بخشی از زبان شناسی که به ساختار واژه و قانون های ساخته شدن آن می پردازد ـ آن را در زبان انگلیسی Word Formation می گویند ـ در واقع اصطلاح «Word Formation» به روال های تکوین واژه به طور طبیعی گفته می شود نه به جلساتی که افراد گرد آیند و تعدادی واژه یا اصطلاح فرنگی به میان بگذارند و برای یافتن هم ارز فارسی آن ها رایزنی کنند. در این بخش از زبان شناسی، گفته می شود که واژه های جدید از طریق ترکیب، اشتقاق، گسترش معنایی، تکرار واژه و غیره ساخته می شوند.

همراه کردن چند بن واژه (واژه همراه کردن) از برای ساختن واژه های مرکب (مادرزن، خوب روی، همیشه بهار، کیهان نورد، دریانورد)

قاعدهٔ ریخت شناسی-نحوی واژه سازی: تغییر یافتن وظیفهٔ دستوری و گذر کردن واژه از یک جنبهٔ بیان به دیگر جنبه (برای نمونه، «گدا» از صفت به اسم و «پرنده» و «دیده» (چشم) از صفت مفعولی به اسم گذر کرده اند). صفت های مفعولی ای چون خواننده، گوینده، بافنده و نویسنده کمتر در نقش اصلی خود و بیشتردر نقش اسم به کار گرفته می شوند؛ این رویداد زبانی «به صورت اسم درآوردن» نامیده می شود.

قاعده لغوی-معنایی: به عمل آمدن واژه هایی را اداره می نماید که در نتیجهٔ آشکار گشتن معنا (بیشتر معنای مجازی) به شکل های همنام صورت گرفته اند، برای نمونه: «مهر» (خورشید)، مهر (محبت، دوستداری)، زمین (سیاره)، زمین (جایگاه کشت و کار، مثلاً زمین پنبه) و مانند آن. واژه سازی یکی از منبع های مهم پربار گشتن ترکیب لغوی زبان و یکی از راه های به میان آمدن اصطلاحات می باشد. در زبان فارسی هر یک خصیصهٔ بیان طرز و ابزارهای مخصوص واژه سازی خویش را دارد.

واژه شناسی بررسی و شناخت اجزای یک واژه، مانند تکواژها و وندها و پسوندهای تصریفی است.

واژه فَراموشی (به انگلیسی: Lethologica) یکی از اختلالات روانشناختی است که باعث می شود فرد نتواند بخشی از اندیشهٔ خود را بیان کند، زیرا مغز او گاه برخی از واژه ها، عبارت ها و نام های مهم را موقتاً فراموش می کند.

واژه مادر کلمه یا عبارتی است که مجموعه گسترده ای از فعالیتها را در یک دسته مشترک پوشش می دهد. برای مثال اصطلاح رمزنگاری واژه مادر برای رمزنگاری و رمز گشایی می باشد. به طور مشابه یک سازمان مادر مرکز و هماهنگ گننده ی تعدادی از نمایندگی های کوچکتر می باشد.

واژهٔ معرب به معنای واژه ای است که در اصل عربی نبوده و از زبان های دیگر وارد عربی شده و همراه با دگرگونی، صورتِ عربی گرفته است. به ویژه این اصطلاح در فارسی به معنای کلمات فارسی اند که در عربی وارد شده و به کار می رود. پس از اسلام، زبان عربی در ایران رواج یافته و تعداد زیادی از واژگان عربی وارد زبان فارسی شده، و از سوی دیگر، واژگان فارسی نیز یا به صورت دخیل و یا به صورت تعریب وارد زبان عربی شده است. ازآنجاکه حروف پ، چ ژ و گ از الفبای فارسی، همتایی در الفبای زبان عربی ندارند و همچنین تعدادی از حروف الفبای زبان عربی مانند ص، ض، ط، ظ، ع، ق، در الفبای فارسی نیستند هنگام وامگیری واژگان، این حروف را معرب یا مفرَّس کرده اند. به عنوان مثال، واژهٔ «طست» که همان «تشتِ» فارسی و «نرجس» که همان «نرگس» فارسی است. چند مثال دیگر: سَلجَم (شلغم)، سِراج (چراغ)، طازَج (تازه)، شَوَندَر (چغندر)، خیارشَنبَر (خیارچنبر)، فُستُق (پسته)، بابوج (پاپوش)، باذِنجان (بادنجان)، بِرکار (پرگار)، بَرنامَج (برنامه)، سُنباذَج (سنباده)، نیشان (نشان)، کَمَنجة (کمانچه)، دیمُقراطی (دمکراتیک)، کاراج (گاراژ)، بَرلَمان (فرانسوی: parlement)، بَطاطا (انگلیسی: potato)، غالیری (انگلیسی: gallery)، جیولوجیا (انگلیسی: geology)، کومیدیا (انگلیسی: comedy)، کامیرا (انگلیسی: camera)، سیجارَة (فرانسوی: cigarette)، مَعکَرونة (ایتالیایی: macaroni)، شیک.

سیبویه نوشته است که لغت های فارسی که شامل حرف گ هستند، در زبان عربی به شکل ج یا ق درمی آیند و حرف پ به ب و ف و حرف «ش» به صورت «س» درمی آید. او همچنین می نویسد که پسوند ـَک در فارسی، در زبان عربی به شکل ـَج یا ـَق درمی آید.

واژه نامه اوربان (به انگلیسی: Urban Dictionary) یک واژه نامه بر خط از واژه های و عبارات های کوچه بازاری و خودمانی است. این واژه نامه تنها لغت های و واژه های انگلیسی را در برداشته و معنای آن نیز به زبان انگلیسی بوده و تا دوم مارس ۲۰۱۳ دارای هفت میلیون تعریف بوده است.

این سایت در سال ۱۹۹۹ بدست آورن پیکام (Aaron Peckham) پایه گذاری شد. وی در همان سال دانشجوی سال اولی رایانه در دانشگاه ایالتی پلی تکنیک کالیفرنیا بود.

واژه نامه ریشه شناسی برخط (به انگلیسی: Online Etymology Dictionary) فرهنگ لغتی اینترنتی است که به ریشه شناسی لغات انگلیسی می پردازد. داگلاس هارپر (به انگلیسی: Douglas Harper) این واژه نامه را ایجاد کرده تا به ریشه یابی و روند تکامل بیش از ۳۰۰۰۰ واژه انگلیسی بپردازد. این لغتنامه دارای واژگان عامیانه و واژگان تخصصی هم هست. این واژه نامه مورد رجوع دانشگاه اوهایو و برگزیده شیکاگو تریبون به عنوان یکی از بهترین منابع لغت شناسی است. از این سایت در بسیاری از مقالات به عنوان منبع یاد می شود.

واژه نامه تضمین اطلاعات ملی یا دستورالعمل شماره ۴۰۰۹ کمیته سیستم های امنیت ملی که از سوی حکومت فدرال ایالات متحده آمریکا منتشر شده است، یک واژه نامه غیر محرمانه است که در آن، واژه ها و اصطلاحات اطلاعات امنیتی مورد استفاده، برای بیان مفاهیم تضمین اطلاعات گردآوری شده اند.

این واژه نامه در گذشته با عنوان "دستورالعمل شماره ۴۰۰۹ کمیته سیستم های امنیت ملی" از سوی «کمیته ارتباطات امنیت ملی و امنیت سیستم های اطلاعاتی» منتشر می شد. بر اساس فرمان اجرایی ۱۳۲۳۱ در ۱۶ اکتبر ۲۰۰۱، حفاظت از زیرساخت های حیاتی در عصر اطلاعات، جرج دابلیو بوش رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، «کمیته ارتباطات امنیت ملی و امنیت سیستم های اطلاعاتی» را در جایگاه «کمیته سیستم های امنیت ملی» قرار داد.

آخرین ویرایش این واژه نامه در ۲۶ آوریل ۲۰۱۰ منتشر شد.

واژه نامه داده (به انگلیسی: Data dictionary) در برخی از سیستم های نرم افزاری، مجموعه ای از فراداده است که تعریفات و نمایش عوامل اصلی داده ها را در بر می گیرد.

واژه نامه دیوانی در دوره قاجار، فرهنگ کوچکی از اصطلاحات و القاب دیوانی دوره قاجار، به ویژه دوره ناصرالدین شاه قاجار است. این اصطلاحات بیشتر در کار با اسناد بیوتات، فرمانها و مکاتبات دولتی مورد استفاده قرار می گرفت و تحت الشعاع پنج وزارتخانه مالیه (دارایی) داخله (کشور) جنگ، خارجه و دربار بود و پاره ای اصطلاحات نامأنوس دارد که امروزه متروک و نامتداول شده است. برخی مربوط به شغل یا لقب اشخاص است. بعضی مرتبط با تشکیلات وزارتخانه ای می باشد و شماری دیگر در زمینه رسومات مالیاتی و تعداد کمی از آنها، اختصاص به نام شهرها دارد.

واژه نامهٔ سنگسری مهم ترین اثر علمی در گویش شناسی زبان سنگسری است که خاستگاه آن شهر مهدیشهر ( سنگسر ) است .

این واژه نامه توسط پرفسور چراغعلی اعظمی سنگسری تالیف شده است و شامل شرحی دربارهٔ سنگسر، ۱۸۰۰۰واژهٔ سنگسری همراه با دستور زبان و ضرب المثل های سنگسری به سه زبان فارسی، انگلیسی و سنگسری است .

در این واژه نامه هزاران واژه و اصطلاح که شامل کلیه شئون زندگی شهری و عشایری مردم سنگسر است، ثبت و ضبط شده است.

واژه نامه شک گرا (به انگلیسی: The Skeptic's Dictionary) مجموعه مقالات شک گرایی با مدخل های مرتبط است که توسط رابرت تاد کارول، در وب گاهش skepdic.com و همچنین به صورت کتاب چاپی منتشر شده است.

وب گاه اسکپدیک (دیکشنری اسکپتیک) از سال ۱۹۹۴ آنلاین بوده است و کتاب در سال ۲۰۰۳ با بیش از ۴۰۰ مدخل منتشر شد. تا ژانویه ۲۰۱۱ وب گاه بیش از ۷۰۰ مدخل داشته است. این مرجع یک مجموعه کامل راهنمای شک گرایان در مورد موضوعات شبه علمی، فراهنجار و مرموز است، و در کتاب شناسی بیش از ۷۰۰ منبع برای کسب اطلاعات بیشتر وجود دارد. طبق پشت جلد کتاب، نسخه آنلاین کتاب بیش از ۵۰۰ هزار بازدید در ماه دارد.

بی واژه آلبومی از محمد اصفهانی است که در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۰ توسط شرکت ایران گام منتشر شد. این آلبوم در حالی منتشر شد که نخستین آلبوم محمد اصفهانی پس از مدت زمانی حدود پنج سال وقفه بود.

«خورشید فردا»

پخش: خرداد و تیر ۱۳۸۵

اصفهانی، این آلبوم را با همکاری سی تن از نوازندگان ایرانی و ترکیه ای ضبط کرده است. آلبوم بی واژه در تعدادی از استودیوهای کشور ترکیه از جمله استودیوی متروپل، تی اندتی، آریجا و تویجان و همچنین تعدادی از استودیوهای ایرانی از جمله استودیوی پاپ، آریا، پوریا، پویا، و رهگذر هفت اقلیم ضبط و آماده شده است.

«باور نکن»

پخش: ۳۱ شهریور ۱۳۸۶

آلبوم دارای ۱۱ قطعه است که دو قطعهٔ باور نکن و رستگاران، پیش از انتشار آلبوم، در تیتراژ سریال های شکرانه و راستگاران منتشر شده بودند و قطعهٔ خورشید فردا نیز برای جام جهانی فوتبال ۲۰۰۶ ساخته شده بود.

«رستگاران»

پخش: ۳۰ خرداد ۱۳۸۸

شرکت پخش کنندهٔ آلبوم اعلام کرده است که در ۲ هفتهٔ اول انتشار این اثر، ۲۰۰٫۰۰۰ نسخه از آن به فروش رفته و آلبوم در بازار نایاب شده است و این موضوع را برای محمد اصفهانی، یک رکورد دانسته است.

پوچ واژه (انگلیسی: Syntactic expletive) عناصری زبانی هستند که فاقد ارزش معنایی بوده، حضور آنها در جمله برای بازبینی مشخصه N یا D موجود در هسته گروه زمان، یا به عبارت دیگر، بازبینی مشخصه اصل فرافکنی گسترده است.

It is raining.

واژه های it و there پوچ اژه های زبان انگلیسی هستند. چنان که جملات زیر نشان می دهند it در ساختارهای اسنادی، پس گذاری و برخی جملات مربوط به آب و هوا، و there در ساختارهای وجودی استفاده می شوند.

It is obvious that we were tricked into war.

It was John I say last night.

There were only two girls in the party last night.

سالادِ واژه یا سالادِ کلمه مخلوطی درهم، اشتباه و یا ناخوانا و به ظاهر تصادفی از واژه ها است و اغلب از نشانگانِ اختلالات عصبی یا وجود بیماری روانی در فرد است. دستور زبان در سالاد واژه ممکنست درست یا نادرست باشد اما هیچ مفهومِ درستی را به لحاظِ معناشناسی نمی توان از آنها برداشت نمود و بی معنا هستند. شناختِ چنین گفتاری، در روان پزشکی و روان شناسی کاربرد دارد.

گفتارِ سالادِ واژه ای در بیماران زوال عقل و اسکیزوفرنی، و نیز در برخی افراد با آسیب های مغزی دیده می شود.

شمار واژه یا تعداد واژه (به انگلیسی: Word Count) به شمار واژه ها درون یک سند یا متن اطلاق می شود.

شمار واژه ها در گونه های مختلف متن، متفاوت است. برای نمونه، رمان ها معمولاً شمار واژهٔ بالایی دارند.

در واژه پردازها معمولا امکانی برای شمارش واژه ها زیر نام Word Count وجود دارد.

فون واژه (به انگلیسی: phoneword) که از آن با عنوان شماره رند اسمی، رند حروفی، شماره ترکیبی و یا تلواژه هم یاد می شود، شماره تلفنی است که به جای اینکه با اعداد بیان شود با حروف بیان می شود. این نوع شماره ها از روی حروف مندرج بر روی دکمه های شماره گیر تلفن یا موبایل گرفته می شوند و به یادسپاری آنها بسیار راحت تر از به یاد سپردن یک شماره تلفن عددی است.

علت چاپ حروف بر روی دکمه های شماره گیر گوشیهای تلفن این است که در آمریکا، اروپا و همچنین ایران، بعضی افراد و شرکت ها به جای اینکه شماره تلفن خود را با عدد بیان نمایند، با حروف بیان نمایند.

وام واژه (و نیز واژهٔ قرضی) یا واژهٔ دخیل به واژه ای گفته می شود که از یک زبان یا گویش دیگر به زبانی وارد شده باشد. به فرایند واردکردن عناصر واژگانی از زبان های دیگر نیز وام گیری گفته می شود.

به طور کلی فرایند وام گیری به دو طریق صورت می پذیرد: ۱. وام گیری مستقیم؛ ۲. وام گیری غیرمستقیم. در وام گیری مستقیم، وام واژه به طور مستقیم از زبان مبدأ گرفته می شود؛ مانند جت، بمب، پرینتر، که به طور مستقیم از زبان انگلیسی گرفته شده است؛ یا آدمیرال و الکل که زبان انگلیسی از زبان عربی قرض گرفته است. در وام گیری غیرمستقیم، وام واژه با واسطه از زبان (یا زبان های) دیگری، غیر از زبان مبدأ، قرض گرفته می شود؛ برای مثال، واژهٔ الکل در قرن ۱۳ میلادی از زبان عربی وارد زبان لاتین شد و از این زبان وارد زبان انگلیسی شد؛ یا واژهٔ فیلسوف که از زبان یونانی به زبان عربی راه یافت و از این زبان وارد زبان فارسی شد.

ویکی واژه (به انگلیسی: Wiktionary) واژه نامه ای است که واژگان بسیاری از زبانهای جهان را دربردارد و با همکاری همگانی برروی اینترنت پدید می آید.

ویکی واژه فرهنگی آزاد از واژه هاست که در آن معنی (چم)، ریشه و تلفظ (آوایِش) واژه ها گنجانده می شود. ویکی واژه بُن مایهٔ واژگانیِ دانشنامهٔ آزاد ویکی پدیا است.

بخش فارسی ویکی واژه برگردان واژه ها از فارسی به زبان های دیگر و واژگونِ آن را فراهم می سازد و در تاریخ ۲۰ اکتبر سال ۲۰۰۴ آغاز به کار کرده و هم اکنون بیش از ۶۰٬۰۰۰ سرواژه (مدخل) دارد.